Dili 25 Jullu 2024 (RCC) – Antonio Soares ho Ana Judit Sira nia Moris Depende De’it ba Fa’an Nu’u Maran no Abakate iha Merkadu Manleu, Maibé Preokupasaun Ne’ebé Sira Enfrenta Maka Be’e Mo’os No Haris Fatin.
Iha intervista Antonio Soares ho idade 67 husi munisipiu lospalos hela iha fatu-hada haktuir ba jornalista RCC iha merkadu manleuana katak, nia fa’an nu’u maran tamba de’it nessesidade uma laran no oan sira nia estudu, iha loron kinta (25/07/2024).
“Ha’u fa’an nu’u maran ida ne’e komesa ha’u sei klosan hahu husi tinan 1985 to’o ohin loron, nu’u sira ha’u fa’an ne’e sosa fali husi lospalos mak lori mai iha ne’e, kada ret ida 500 dolares, sira lori mai fakar iha ne’e depende ba sira tula, karik oi-tuan de’it entaun 200 dolares, tanba ne’e depende mós ba sira hetan. Ho nune’e, ret ida 500 dolares ne’e ami fa’an fali hetan funan la barak ida 30 ka 40 dolares de’it, tanba nu’u ne’e iha laran ita labele hatene balun di’ak no balun ladiak ida, no osan ne’e uza ba sosa plastik sosa mina entaun sei koa barak dalaruma fa’an hotu mak foin hetan 20 to’o 30 dolares de’it, loron ida ami hetan 20 dolares dalaruma la to’o, maibé, murni los ne’e seidauk iha ida, osan hirak ne’e uza ba nesesidade lor-loron nian fó ba labarik sira nia eskola no presija nian de’it, la’os fa’an hanesan ne’e hodi buka ba riku ida,” dehan António.
Nia salienta tan katan sira buka moris iha fatin refere sempre hasoru problema barak, maibé sira nafatin pasiensia tanba nesesidade mak obriga.
“Ami fa’an iha ne’e problema barak los mak ami hasoru hanesan be’e maran nomós haris fatin ladi’ak, dalaruma listrik mos mate hela de’it, fatin ne’ebe mak fa’an ne’e kleur tiha ona desde ami muda mai ne’e mak to’o agora sente seguru de’it ba buka moris,” Antonio Saliénta.
Iha fatin hanesan, Ana Judit Husi munisipiu Baucau hela iha fomentu 2 hateten nia moris depende de’it ba negosiu hodi selu oan sira nia eskola.
“Ita nia moris mak hanesan ne’e ita tenki halo negosiu hanesan fa’an sasán atu nune’e selu ba oan sira nia eskola hanesan SMP, SMA, nune’e ha’u deside lor-loron mai tur iha fatin ne’e hodi fa’an ai-fuan hanesan abakate, ai-fuan ne’ebe mak ha’u fa’an sosa tutan fali husi ema sira ne’ebe mak lori mai, ami konta fuan hitu 1 dolar no ami tau fali fuan ha’at 1 dolar, dalaruma ami fa’an fali ne’en 2 dolares, kada loron ida ema sosa di’ak entaun ami hetan 10 dolares ba leten, maibé osan ne’ebe ami hetan la sufisiente ba familia tanba lor-loron nian, ita nia presija ne’e barak, lokraik sosa modo hahan sira ne’e entaun 15 dolares ne’e loron ida la to’o, kuandu ita nia presija laiha entaun osan ne’e sei rai netik, hanesan ami fa’an iha ne’e mak abukate la folin entaun ami lori fali seluk hodi taka, hanesan modo ka ami fa’an fali manu sira ne’e hodi taka fali ba ai-fuan nia folin, problema ne’ebe ami hasoru mak hanesan bainhira ai-fuan sira lori mai ne’e diak, maibé ai-fuan ne’e mai mak a’at ka dodok tia entaun ami tenki soe de’it moris hanesan negosiante, tenki fuan bo’ot loron ida hetan diak no loron ida laiha, no ami sente triste tanba folin hola karun mak fa’an fali ba a’at hotu,”hateten Ana Judit.
Iha biban ne’e, Ana Judit mós hakarak hato’o mensajen nia maluk joven sira katak, tantu feto ka mane tenke buka osan atu nune’e bele susesu iha familia.
“Ha’u hakarak hato’o hela ha’u nia mensagen ba kolega sira katak moris kona-ba kondisaun uma laran feto ho mane tenki buka hotu osan mak di’ak, se karik ita tur de’it hodi hein de’it mane mak servisu ladiak, entaun feto mane tenki buka hotu osan atu nune’e ita nia familia bele sai susesu,” hakotu Ana Judit.
Jornalista : Romana Salsinha
Editor : Luhamutu
