DILI, 09-04-2024 (RCC)- Timor-Leste restaurasaun independensia iha tinan rua nulu resin ona, maibé komunidade aldeia 12 de Outobru Sucu Comoro Posto Administrativu Dom Aleixo Munisipiu Dili durante ne’e la senti dezenvolvimentu tanba estrada iha area Tasi Tolu nafatin ho kondisaun a’at.
Iha entervista Adelio Simão De Jesus hateten, durante timor ukun-an tinan barak ona maibé komunidade tasi tolu kondisaun Estrada nafatin la di’ak hodi difikulta komunidade sira nia movimentu ba mai, bainhira iha tempu udan Estrada nakonu ho tahu Estrada la di’ak difikulta mós ba ema moras atu lori ba sentru saude tenki halai neineik tanba ho kondisaun Estrada a’at.
”Ami aldeia 12 de Outobru Tasi Tolu tinan barak ona Timor ukun-aan to’o agora estrada a’at nafatin, bainhira to’o tempu udan be’e tama to’o uma no Estrada sira ne’e ita halai mai nakonu ho tahu, kuaze iha tasi tolu laran ne’e husi Maslidun to’o 12 Outobru to’o iha BTN, estrada a’at hotu kedas bainhira tempu udan la’o la di’ak hare’e ba ami nia kareta ho motor ne’e tenki fase halo mos bainhira iha tempu udan ema husi fatin seluk hanoin ami foin mai husi foho maibé ami hela iha tasi tolu ne’e. Tanba ne’e estadu tenki hare’e to’ok ami nia Estrada ne’e oinsa atu hadia, difikuldade ne’ebé mak ami hasoru mak movimentu ba mai ne’e susar oituan, kuandu ema ruma moras hanesan atu lori ba hospital ladun di’ak tanba failla iha Estrada, dalaruma kareta tenki halai neineik tanba Estrada la di’ak se karik Estrada ne’e di’ak oituan atu nune’e kareta bele halai maka’as” dehan Adelio.
Nia rekomenda mos ba parte guvernu atu tau atensaun maka’as ba estrada iha aldeia refere, atu nune’e iha tempu udan labele fo impaktu ba komunidade sira halo movimentu no komunidade tasi tolu enfrenta tan bu’at oioin.
“Ha’u nu’udar komunidade hakarak rekomenda ba ministeriu relevante atu aselera lalais ami nia estrada ne’e, tan ba aldeia 12 Outobru ne’e kuaze tinan rua nulu ona, maibé estrada ne’e a’at hela de’it, tanba ne’e husu ba ministeriu atu tau matan mai, ami tasi tolu ne’e enfrenta bu’at oioin de’it mak hanesan idunsaun,Estrada be’e mos ami afeita hela bu’at sira ne’e, ami senti la di’ak bainihira halo movimentu tanba ho kondisaun Estrada ne’ebé mak a’at ne’e ami senti hanesan seidauk ukun-an, ema bairu sira seluk senti di’ak ami mak senti Estrada la di’ak.”Tenik Nia.
Iha sorin seluk xefi suku Elegio Jose da silva Marcal hateten komunidade tasi tolu la iha Estrada ne’ebé mak di’ak hodi komunidade sira hodi halo movimentu, no komunidade sira laos enfreta de’it bu’at ida maibé bu’at barak satan be’e mos tanba ne’e husu ba estadu tenki tau netik matan ba komunidade aldeia 12 outubro ne’eb’e mak akumula populasaun ho numeru ne’ebé mak bo’ot kompara ho aldeia sira seluk.
“Aldeia 12 de outubro jeral Estrada di’ak la iha tanba saida mak ha’u hateten hanesan ne’e, husi bem vindo rai kotu mak aspal, tama fali ba masilidun sira ne’e Estrada aspal la iha, iha dalan baibain, maibé iha tempu udan dalan nakonu ho tahu iha tempu bailoron rai-rahu, ita halo movementu ho motor pasiensia simu rai-rahun, kona-ba Estrada ne’e ami seidauk iha planu ba ida ne’e, maibé planu tau hamutuk ho be’e ne’e ba iha tinan 2025, bainhira iha tinan 2025 se sira foti Estrada iha ne’eba mos kona ho Estrada sei hadia ho baleta tanba ami haree maioria laos ida de’It, parte balun mos la iha satan be’e tanba ida ne’e ami tenta nafatin bele hetan Estrada di’ak ba sira pelu menus halo tau netik rai-henek atu nune’e bele kaber Estrada labele kuak fali, ita hare’e hanesan ita ba foho di’ak duke iha dili laran entaun ami husu governu bele hare’e tok ami nia planu haruka kona-ba Estrada no baleta se karik ida ne’e mak foti atu nune’e iha tinan 2025 to’o 2026 bele realiza iha aldeia 12 outubro” Dehan Xefe suku iha Nia Kna’ar fatin sede suku comoro Dili
Xefe Suku ne’e husu ba komunidade sira iha tasi tolu atu pasiensia hodi hein servisu husi Governu nian importante tenki kolabora ho autoriedade lokal sira, la promete maibé planu suku nian haruka ona ba iha PNDS no iha bu’at rua mak xefe suku tau prioriedade iha planu mak hanesan be’e mo’os no Estrada
“Tanba ne’e presiza duni Estrada ne’ebé mak di’ak tanba komunidade iha tasi tolu barak, no suku komoro iha poplusaun ne’ebé mak barak iha timor laran tomak suku komoro hamutuk ho aileu populasaun hanesan de’it, aldeia iha dili tomak, aldeia 12 outubro mak bo’ot liu tanba ho populasaun hamutuk 4000, se karik estadu tau matan mai suku comoro tinan oin ami realiza atu halo Estrada ho baleta iha tasi tolu tanba iha area ne’eba aera ida ne’ebé mak protejidu. La promete maibé planu suku nian haruka ona ba PNDS ho bu’at rua, maibé ba iha ne’eba sira sei halo taíís atu nune’e sira foti prioriedade ida de’it, ha’u hakarak hateten ba komunidade 12 outubro se karik 2025 pedidu ne’ebé mak hakarak realiza kona-ba Estrada.” Nia hakotu
Jornalista : Estagiada Romana S. Salsinha
Editor : Luhamutu
