Dili, 11 Abril 2024 (RCC) – Komunidade Aldeia Moris Foun, Suku Comoro oras ne’e daudaun seidauk iha lixu fatin ba komunidade sira hodi soe foer.
Iha entrevista ho komunidade Marcelino da Costa Pereira hateten, Aldeia Moris Foun durante ne’e seidauk iha lixu fatin, tamba ne’e sira soe lixu iha estrada ninin de’it depois mak saneamentu mai raut.
“Iha Suku Comoro Aldeia Moris Foun, seidauk iha fatin lixu, ami hotu-hotu bairu ida ne’e to’o iha leten, kuandu soe lixu ne’e baibain ami soe iha Estrada ibun, ne’e de’it maibé fatin lixu la iha soe estrada ibun, depais mak kareta mai foti maibé kadaves la foti entaun signifika animal ne’ebe mak lori sai ba Estrada no anın bele hu’u lixu tama to’o Estrada laran entaun ne’ e la dun di’ ak la dun seguru, impaktu tanba ita koa’lia kona-ba saude , lixu ka foer bainhira asu bele ba han buat sira ne’e bele lori fali ba uma laran fo virus ne’ebe maka iha asu depois bele ita lao ba Estrada liu husi estrada ibun ne’e senti i’is iha ida ne’e mos bele fó oksijenu ne’ebé mak la di’ ak bele afeita ba ita nia saude ba sira ne’ebé hanesan moras fuan no ema hotu-hotu, konsidera katak soe foer bele, se ita rai de’it iha uma mas orsida nakonu ona ne’e la dun di’ak ,signifika mai rai iha Estrada para kareta mai foti. ne’ebe ami rekomenda ba ministeiru saude ko’alia ba ema sira ne’ebé mak instituisaun relevante halo fatin lixu bele halo hela fatin lixu atu nune’e hodi ita soe lixu ho seguru.”dehan Marcelinu iha aldeia moris foun.
Iha sorin seluk chefi aldeia Moris Foun Celestino Gomes hateten, kona-ba lixu fatin ne’e iha, maibé kompañia sira ne’ebé manan konkursu halo lixu fatin ne’e, halo la tuir nia fatin entaun hapara tia.
“Iha Aldeia Moris Foun ne’e fatin lixu iha, maibé sira ne’ebé mak manan konkursu públiku kona-ba lixu nian ne’e halo la tuir nia fatin, entaun hanesan autoridade ida hapara tiha sira ne’ebé manan konkursu lixu nian, ha’u hapara tiha tenki halo buat ne’e halo di’ak ba komunidade, se di’ak ba komunidade ha’u mós prontu para kopera ho sira ne’ebé mak manan konkursu ne’e atu halo fatin lixu ho dignu ba komunidade fatin lixu to’o agora hela rua tolu de’it, bele aumenta tan fatin lixu ne’e di’ak liu tan, no autoridade lokal sempre iha hanoin, iha planu, iha orientasaun katak, kada fulan ida ami limpeza dala ida ka dala rua, avizu idak-idak limpeza nia uma oin, baleta kuak, depois soe foer tenki tuir nia oras lokraik tuku neen tuku hitu ne’e ba soe ona, dadersan tuku hitu to tuku ualu la bele ba soe lixu ona, autoridade husu ba komunidade atu ba soe foer ne’e tenki tuir oras tuku lima lokraik to’o tuku hitu kalan, inan aman labele haruka labarik ki’ik mak soe. Hodi nune’e tenki ba soe lixu iha nia fatin, planu ne’ebé mak autoridade hanoin ba oin maka atu rezolve primeiru mak lixu, tamba lixu ne’e dala-barak komunidade sira mós ezize, ita mós hatene komunidade barak liu fali, ne’ebe ita planu ba oin mak autoridade ho komunidade sira servisu hamutuk, bele normaliza hadia fali lixu sira tenki di’ak no soe fali iha nia fatin, atu la bele hetan moras ruma liuliu afeta ba labarik ki’ik sira.”hateten xefe aldeia.
Autoridade ne’e mos rekomenda ba parte relevante sira katak; kareta hirak ne’ebé mak raut foer, se bele mai para iha suku atu nune’e autoridade lokal sira bele orienta.
“hanesan chefi aldeia nia Rekomendasaun mak dahuluk ba autoridade chefi suku, atu hato’o ba postu, kontinua hato’o ba munisipiu, kareta lixu iha ne’e iha hira hodi aloka fali mai suku atu ami aldeia sira ne’e haruka komunidade sira halo limpeza karik ami bele liga ba suku hodi haruka kareta lixu ne’e fila fali mai tula lixu, ami la hatene entaun ita haruka komunidade sira limpeza tiha mak kareta lixu la mai tula mós anin hu’u,no asu rasta, bele ba oin governu planu iha kareta lixu ne’e fila fali mai hodi idak-idak nia suku,.” Nia hakotu.
Jornalista : Estajiada, Agostinha Soares Da Costa
Editor : Luhamutu
