Dili, 18 abril 2024 (RCC) Ministeriu Edukasaun Hala’o Sosializasaum Ba Programa Edukasaun Multilingue Hodi Hasa’e Estudante Sira iha area rural nia Kapasidade Literasia no Numerasia ba Lian Nasional Iha Timor Leste.
Iha entrevista ho ministra edukasaun Dulce de Jesus hateten programa ida ne’e hala’o Tamba konsidera iha Timor Leste estudante barak iha area remotas Sira barak Mak la hatene koa’lia Lian tetun ho portugués.
“Ohin loron ministeriu edukasaun halo sosializasaun ba iha EMULI ka Edukasaun Multilingue ba munispiu tolu no prosesu agora la’o hela, nune’e mós ministeriu edukasaun hetan ona proposta atu halo espansaun, ne’e duni hanesan ha’u hateten ona katak presija iha planu diak tebe-tebes antes atu deside programa ida ne’e, no ohin iha ne’e partisipa mós husi profesores no direktor eskola sira, hodi halo sosializasaun kontinua atu sira komprende kona-ba saida mak ita presija atu halo kona-ba programa edukasaun multilingue, kona-ba pontu importante sira ba programa ida ne’e mak tuir estudu iha mundu ne’e hatudu katak labarik ida bele aprende bainhira nia la hatene lian ida ne’ebé nia atu aprende entaun diak liu mak hari fundasaun ida diak ba nia liu-liu ba iha literasia no numerasia antes nia atu aprende ba iha lingua seluk, ho ida ne’e mak konsidera iha ita nia rai iha estudante barak mak liu liu iha area remotas balun, sira koalia lian tetun ho portuguesa entaun ita ajuda liuhusi literasia no numerasia iha sira nia lian inan no hafoin halo progresaun, hodi hakat neneik tuir programa atu tinan tuir mai bele hakat ba iha lian ofisial sira, ne’e mak objetivu husi programa edukasaun multilingue.” dehan Ministra Edukasaun iha salaun Ian Martin imfordepe.
Membru Governu ne’e akresenta tan kona-ba programa ne’e fofoun komplikadu tebes tamba seidauk iha komprendesaun husi inan aman no mós husi eskola Sira
iha inisiu bainhira ha’u sei vise ministra ne’e ita hare’e katak programa ne’e komplikadu tebes-tebes tamba ita hare’e seidauk iha komprensaun husi inan aman no mós husi eskola sira rasik, maibe iha tinan 2023 to’o agora iha fatin sira ne’ebé hau halo vizita ba hare’e prosesu aprendisajen katak diskusaun la’os ona hare’e ba sira hakarak ka lakohi, maibe sira husu atu reforsa tan, tamba rezutaldu hatudu katak estudante sira hotu ne’ebé husi programa emuli bainhira sira hakat ba klasse normal sira nia dezempenu diak tebes , no mós iha estudante balun husi eskola EMULI ba iha eskola cafe sira nia dezempenu mós diak tebes, entaun evidensia hatudu katak tuir lolos la atraza estudante sira, maibe sira nia koñesimentu ba iha literasia no numerasia diak tebes-tebes, to’o agora sei utiliza iha lian tolu mak hanesan galolen, fataluku ho baikenu, no hala’o iha munisipiu Lautem Manatuto no RAEOA, ne’e duni ba tinan ida ne’e ministeriu edukasaun sei iha tempu atu halo espansaun ba iha eskola sira seluk sei konsentra nafatin, no ministeriu edukasaun nia prepasaun diak tebes kona-ba materiais dedatikus no mós formadores sira ba iha lian tolu ne’e.
Iha Sorin seluk presidente da Republika informa tan katak nia sempre apoiu programa ne’e alende Ita Nia konstituisaun fo dalan no mós atu prezerva Ita nia lian materna Sira iha Ita Nia Rai.
“Tuir estudu lubuk ida no esperensia iha rai barak iha mundu hanesan iha Papua Nova Guine, Mexico, Brazil, Bolivia no rai seluk tan, hare’e katak bainhira iha rai ida iha grupu etniku no iha dialetu barak la koa’lia lian nasional, ne’e duni ita atu hanorin labarik sira kona-ba lian nasional, labarik sira ne’e mai husi komunidade ida ne’ebé mai ho sira nia lian materna rasik, entaun atu hanorin oinsa, ita hanorin kedas ho tetun, portuguesa,ingles entaun ne’e problema ida, ho ida ne’e tekniku sientista sira hare’e katak diak liu hanorin ho sira nia lian materna to’o tinan rua ka tolu nia laran, to’o sira hakerek hatene ona husi sira nia lian maternal, ida ne’e fasil ona ba sira atu aprende lian seluk, ne’e duni hau sempre apoiu, tamba la susar hodi komprende alende iha ita nia konstituisaun no mós prezerva ita nia lian materna sira, tamba lian martena barak iha mundu ne’e lakon ona, maibe iha timor ida ka rua pedidu extensaun ne’e duni programa ne’e hau apoiu husi uluk kedas.” hakotu Presidente Republika.
Jornalista : Sergio Borges
Editor : Luhamutu.
