Dili, 04 Junhu 2024 (RCC)- Vendedora Madalena Ho Etelvina Promove Nafatin Sasan Tradisional Timor Nian Hanesan Sanan-Rai No Luhu Hodi Fa’an Atu Nune’e Bele Sustenta Sira Nia Moris.
Iha entrevista Etelevina Pinto hateten ba jornalista RCC, iha merkadu manleuana katak , nia fa’an sanan -rai tanba sanan -rai ne’e sasan Timor nian, tan ne’e nia fa’an hodi hetan netik osan bele hola ai-moruk hodi prevene nia moras tanba,ai-moruk HNGV laiha ba sira atu uza.
“Ha’u fa’an sanan-rai tanba ne’e kreatividade ita Timor ninian rasik, no ba sira seluk ne’ebé fa’an sapatu no ropa sira ne’e ba fali nasaun seluk no osan atu tama ita nia nasaun ne’e laiha, no di’ak liu fa’an sasan sira ne’ebé mak Timor-oan sira halo rasik atu nu e’e osan sira nafatin iha Timor, ne’e fa’an sanan -rai ne’e kleur tiha ona durante 2012 to’o mai iha 2024 mós ha’u nafatin fa’an sanan-rai tanba sanann -rai ne’e ita Timor-oan sira mak produs rasik no uza rai mak hodi produs ba sanan- rai, maibé, atu sai sanan-rai lolos ne’e uza prosesu nee’ebe naruk mak foin sai sanan-rai, tanba ne’e sanan-rai ne’e hola tutun mak hodi fa’an iha ne’e, maibé ema halo produsaun ba sanan-rain ne’e mai shusi munisipiu Lospalos mak barak, no sira seluk hanesan Venilale, Manatutu, Quelikai mós iha maibé ladun barak, no uluk ne’e ami sei hetan netik osan, maibé, agora laiha ona no diak ida mak foin hetan 5 dolar dalaruma lahetan , tanba agora ne’e kampu traballu laiha tan ne’e ema eskola hotu mós kampu traballu ba sira laiha atu servisu ho buat sira ne’e mak balu foti desizaun hodi buka moris iha ema nia rain hodi mai hola sasan iha Timor, no balun mai butuk malu hotu iha fatin ne’e hodi fa’a sasan, no hola sasan mós agora folin sa’e makas hotu ne’ebé ami senti triste tebes, no orsamentu ne’ebé kada loron ami hetan ne’e atu sustenta ba ami nia moras tanba HNGV nian ai-moruk laiha tan ne’e ami fa’an sanan rain hodi ba hola ai-moruk iha klinika sira hodi prevene ami nia moras sira ne’e, no osan balu ami uza hodi hare oan sira nia eskola no balun bele uza ba kultura” hatetenn Etelvina.
Iha fatin ne’e Etelvina Pinto mós husu ba governu atu kria kampu traballu ba sira ne’ebé remata ona estudu atu nune’e sira bele servisu no estadu mós tenke kontrola ba situasaun sira ne’ebe vendedor sira hasoru iha fatin refere.
“Ha’u husu ba governu sé di’ak karik bele loke kampu traballu ruma atu nune’e ema bele ba servisu netik, la tama kategoria mós dudu arbiru ne’e senti ladi’ak tanba halo povu terus liu, no governu hadomi nia nasaun karik kontrola didi’ak hodi tau matan ba nia povu atu nune’e seluk ne’ebé remata ona eskola governu tenke loke kampu traballu ba sira atu nune’e sira bele servisutanbaagora ne’e eskola hotu mós laiha kampu traballu ba sira atu servisu no balu ba halo servisu suku sapatu no balun halai ba buka mori iha ema nia rain, tan ne’e ami povu sira hare’e ida ne’e sente ladun di’ak no bainhira ami fa’an sasan mós lafolin tanba ne’e ami husu ba governu tenke tau matan no kontrola ba buat sira ne’e hotu, nee’ebe uluk sira dehan karik ami vota ba sira mak manan sira sei tau matan ba povu maibé agora sira lakoi tau matan ba povu hodi baku rahu husi tibar to’o iha Baucau, uluk sira dehan ukun-an karik luta ba nasaun no sai naroman ba povu tomak ” afirma husi Etelvina.
Iha sorin seluk Madalena Soares hatetenn nia fa’an luhu , bote, lafatik no sasan sira seluk hodi fa’an no ajuda nia atu nune’e bele sustenta ba nesesidade uma laran, maski seguransa sira duni sira ba mai iha fatin refere.
“Ha’u fa’an hanesa ne’e atu ajuda uma laran hodi hare’e ha’u nia oan nia eskola no loron kalan gasta hodi hola han hemu nian, tanba ne’e mak ha’u hodi mai fa’an ne’e, no komesa fa’an tinan 5 ona hahu husi 2018 to’o mai ohin loron, karik ohin folin di’ak bele hetan 20 dolar, se folin ladi’ak loron ida ami bele hetan mak 5 dolar tun mai kraik de’it, no problema ne’ebé ami hasoru durante ne’e mak fa’an iha ne’e ami terus bo’ot tanba dalaruma seguransa sira mai duni ami, hodi muda ami nia fatin tun sa’e de’it no dalaruma seguransa sira bele baku sasan sira ne’e rahun, no mós balun bele koalia liafuan a’at ba ami, ne’e mós simu de’it, tanba moris mak obriga mai tur iha fatin ne’e, hodi fa’an sasan atu hetan netik osan ruma hodi hola hahan, no ha’u fa’an sasan sira ne’e tanba ita Timor ne’e lia barak, no mos hodi atende ba oan sira ne’ebé eskola iha SD, SMP, no SMA atu bele fo netik 0.50 cem ka 1 dolar ba sira hodi selu bemo no hola hahan,” hakotu Madalena.
Jornalista Estajiada : Franciana dos Santos
Editor: Luhamutu
