Dili, RCC 26 Agusto 2024 (RCC)-Centro Nacional Chega I.P (CNC) Enkontru Ho Parseiru Kona-Ba Prezervasaun Arkivu No Dijitalizasaun Iha Centro Nacional Chega I.P
Diretór Ezekutivu CNC Hugu Maria Fernandes hateten objetivu husi enkontru ho parseiru atu fó rekomendasaun tekniku ba centru chega atu presiza sosa iha dijitalizasaun arkivu nian, (26/08/2024).
“Ohin ne’e Enkontru ho Ekipa Traballu ba arkivu CNC nian ekipa traballu kompostu husi instituisaun Nasional Timor nian, instituisaun rejional ho internasionál, instituisaun Nasional husi CNC rasik, no CMSTL arkivu Nasional Timor-Leste, no mós atu aktivu museu rezisténsia sira husi internasionál primeiru husi ICC sentru arkivu foun ne’ebé mak harii iha Cambodia ONU, depois harii tribunal iha Cambodia hotu, no memoria mundiál memoria funu nian iha Korea do súl, Arsib Nasional Indonésia, entaun Ekipa ne’e nia responsabilidade mak atu tulun arkivu Centro Chega nian, dezenvolvimentu nian, ita konvida sira mai loron rua komesa ohin no aban, depois sira bele fó Renkomendasaun ba Centro Chega. Rekomendasaun tekniku mak barak liu no liliu ekipamentu saída mak centro chega presiza sosa atu dijitaliza arkivu sira ne’ebé mak seidauk iha Oinsá mak fo asesu di’ak liu ba públiku, oinsá atu hari’i sistema ba asesu ba arkivu nian entaun sira sei fó sira nia esperiénsia husi sira nia instituisaun ida-idak ba Centro Chega bele iha sentru arkivu ne’ebé di’ak liu. agora ita akompaña hela sentru arkivu foun, iha ne’ebá entaun ekipa traballu sei fó Renkomendasaun barak. Liu-liu rekomendasaun kona-ba asuntu tekniku sira.” Dehan Diretor ezekutivu Chega Hugu Maria Fernandes iha Salaun Konferensia Centro Chega!, Antigo Comarca Balide -Dili.
Diretor ne’e informa tan katak, Durante ne’e Centru nasional chega halo hela dijitalizaun ne’ebé simples no ekipamentu hanesan eskener ne’ebé kiik, maibé hare’e númeru arkivu dijitalizaun presiza ekipamentu iha esperiénsia.
“Durante ne’e ita halo hela dijitalizasaun maibé ekipamentu ne’ebé simples no ekipamentu hanesan eskener kiik maibé ita haree ba númeru arkivu ne’ebé mak dijitaliza ne’e, mais 50 mil, entaun ita bele ho Ekipamentu simples, ita presiza ekipamentu ne’ebé mais avansadu ita haree ba númeru arkivu ne’ebé iha esperiénsia ne’e maibé 50 mil ita la bele ho de’it ekipamentu sira, ita presiza ekipamentu ne’ebé mak mais avansadu mais pestikadu. Ami bá vizita iha tinan ne’e no iha tinan kotuk vizita iha Korea do súl ba haree sentru arkivu ba vizita Cambodia, Indonézia rasik, husi vizita ami hanoin katak di’ak mós hodi mai atu haree Centru chega nia arkivu ne’e oinsá, durante ne’e ita halo destalizasaun tinan lima nia nia laran dalaruma ne’e husi 50 mil 10 mil de’it seidauk ita halo problema tanba fasilidade sira la sufisiente, ekipamentu mós la’os ekipamentu ne’ebé modernu soke pestikadu sira nia prensensia no Renkomendasaun sira nia tulun Centru Chega bele asera, aliende ne’e Ekipa traballu sira ba oin sira fó apoiu teknikamentu ba centru chega oinsá mk bele kontinua dezenvolve sentru kiik sira seluk.” Tenik Nia
Nia hatutan, Centru Nasional Chega instituisaun kobre memoria hahu husi tinan 1974 to’o 1999 maibé 80% importante ba dumentus rejistensia mai husi ema nian.
“Centru Nasional Chega institu ne’ebé mak kobre memoria husi Timor nian tinan 1974 to’o 1999 barak liu ne’e surat tahan mai husi ema nia testa munia, relatoriu, dukumentu rejistensia nian korespondensia secreta balun, maioria 80% mil ne’e importante iha arkivu video iha mós arkibu audio no gravasaun sira, foto grafia balun formát ona foto grafia balun mós iha negativu uluk ne’e uza rolu balun iha foster, maibé maioria surat tahan, ekipamentu tenke prioridade ha’u hanoin 50 mil preoridade hotu tanba ema nia sasin barak liu ema nia dukumentu historiku, dukumentu rejistensia nian, Dadaun ne’e divisaun delegasaun memorilizasaun ema hamutuk 10 resin sira ne’ebé mak servisu espetikamente ba arkivu ne’e iha nain walu nain hitu maka servisu espesifikamente ba iha arkivu nian no ami nain hitu nee iha chefe departamentu ida iha arkivista ida nia maka iha depois iha dukumentu ida iha pesoal nain 4 ne’e fahe tarefa hanesan balun halo dijitalizaun ba audio ida halo eskemen ba dumentus sira ida nia tenke halo transkrisaun ba dumentus ida seluk halo kategorizaun” Nia Hakotu.
Jornalista : Florentina Bianco da Cruz
Editor: Luhamutu
